Donderdag 12 en vrijdag 13 mei; Na een voorspoedige reis kon vrijdagavond, zo rond 20.00 uur, het werkbezoek worden afgesloten. Donderdagochtend konden de koffers worden gepakt en de laatste zaken geregeld. Halverwege de middag werd er koerst gezet richting Goeree-Overflakkee. De deelnemers kunnen terugkijken op een goede tijd in Nagydobrony. Oorlogshandelingen waren niet merkbaar voor de deelnemers, maar de gevolgen van de strijd in het oosten des temeer. Veel vluchtelingen, lege schappen in de winkels, hoge brandstofprijzen hebben hun weerslag op het dagelijks leven. En het grootste probleem zal in de toekomst liggen want veel mensen -vooral mannen tussen de 18 en 60 jaar- zijn naar Hongarije vertrokken. Terugkeren is heel moeilijk want ze hebben zich niet beschikbaar gehouden voor de regering. Een aantal vrouwen en kinderen heeft zich bij hun man gevoegd, want de meesten in de regio hebben Hongaarse paspoorten. Dit heeft grote gevolgen voor hen die achterbleven. Dit zijn mensen die niet in staat zijn om te reizen en geen familie hebben. Daarbij komt ook nog dat de overvloedige hulpverlening van de eerste oorlogsweken nu aan het afnemen is. Voor de mensen daar is de situatie uitzichtloos maar velen leven uit het besef dat bij God niets onmogelijk is. Daarom nu aan het eind van het werkbezoek deze vraag: blijf het werk van Stichting OZO gedenken. Vooral in het gebed, maar ook in het ondersteunen van het nog steeds broodnodige werk.

Woensdag 11 mei; Op deze laatste volledige dag van het werkbezoek die werd doorgebracht in Oekraïne is weer een aantal bezoeken afgelegd. In de ochtend werd de bus geladen met schoolmeubeltjes en levensmiddelen, bestemd voor het kinderproject The Shelter. Ook deze keer was de ontvangst door het predikantenechtpaar ds. Kacsó Gezá en zijn vrouw Kacsó Dorá in het plaatsje Batyú. De meubeltjes en de blikgroenten worden gebruikt in het kinderwerk van The Shelter. Tijdens het gesprek met het echtpaar kwam de schrijnende situatie in Oekraïne weer aan de orde. Veel mensen gevlucht en geen uitzicht op de afloop van de oorlog. Het echtpaar onderstreepte weer het belang van de ondersteuning door de mensen van Stichting OZO. “Het doet ons goed dat jullie er zijn voor ons. Niet alleen voor de giften, maar jullie aanwezigheid sterkt ons enorm. In ons land heeft niemand belangstelling voor het werk dat we onder de straatkinderen doen. We hebben echt gevoeld dat er ook in jullie kerken voor ons is gebeden”. Dit bemoedigde de deelnemers aan het werkbezoek weer enorm en is een stimulans om met nog meer inzet het werk voort te zetten.
Op de terugweg van Bátyú werden twee adressen bezocht van mensen die aan hebben gegeven om in het verzorgingshuis opgenomen te willen worden. Twee vrouwen op verschillende adressen deden hun verhaal. Later zal beslist worden of ze in Rehoboth een nieuw thuis kunnen krijgen. Onderweg werd een braakliggend veld gepasseerd dat in brand stond. Niemand keek hiernaar om en ook de brandweer werd niet gebeld. Eén van de medewerkers van OZO verzekerde dat dit regelmatig voorkomt. Langs dezelfde weg passeerden we een vuilnisbelt waar enorm veel vuilnis was gestort. Met PMD-zakken of gescheiden ophalen van huisvuil is men in Oekraïne niet bekend… Op de terugweg werd er gewerkt op de afvalberg. Roma-kinderen onderzochten de rommel of er nog iets bruikbaars te vinden was. Verder werden nog enkele landerijen bezichtigd.
Het OZO-bestuur besprak deze dag de gang van zaken op Rehoboth en de boerderij met de twee leidinggevenden. Hidi Jenö en Balog Janos, hierbij kwamen verschillende dingen aan de orde. Morgen zal het gesprek worden voortgezet. Verder werden de bewoners van het verzorgingshuis vereerd met een bezoek. Dankbaar is OZO dat dit ‘hart van het werk’ nog steeds doorgang mag vinden.
Hans den Hartog en Adri van der Laan bezochten het kindertehuis de Barmhartige Samaritaan. Hans controleerde of de veiligheidsvoorzieningen voldoende waren. Dit bleek nog niet helemaal het geval omdat de mensen van het huis onder grote druk hebben geleefd in de afgelopen jaren. Eerst was er COVID 19 waarbij de ruim 80 kinderen nauwelijks naar school konden en vervolgens kwam de oorlog waardoor ook een aantal personeelsleden vertrok. Uit verhalen met leidinggevenden bleek weer dat de oorlog ook in het westen van Oekraine diepe sporen trekt.
Tijdens een kort officieel moment kreeg Adri van der Laan door Hidi Jenö een pen met inscriptie overhandigd. Dit ter gelegenheid van zijn pensionering aan het begin van dit werkbezoek.
In de avond werd de verjaardag van Hans den Hartog in een plaatselijk restaurant gevierd. Na een dag vol indrukken doken we het bed in! Morgen vroeg uit de veren en dan de terugreis! Welterusten!

Dinsdag 10 mei; Ook deze dag scheen de zon weer volop en was het heel warm. Toch werd er deze dag weer veel gedaan. Bij Rehoboth werden er weer wat reparaties uitgevoerd en werden er tafeltjes uit het magazijn opgezocht en stofvrij gemaakt. Deze tafeltjes (afkomstig uit Holland) zullen woensdag naar The Shelter worden gebracht. Ook was er een kort interview met een Hongaarse documentairemaakster waar wat vragen werden beantwoord. Het volledige team werd ontvangen in de burgemeesterskamer van het gemeentehuis voor een gesprek/interview met de burgemeester Nagy Ferenc. Deze bijzonder aardige en actieve man gaf een uitgebreid verslag van de situatie in zijn gemeente. In de OC die in juli verschijnt, zal een verslag van dit gesprek worden geplaatst. Uit het gesprek bleek dat de oorlog ook in het westelijk deel van Oekraïne grote impact heeft. De hulp aan de vele vluchtelingen, zo’n 850, trekt een zware wissel op de gemeentelijke financiën. Met de burgemeester werd een bezoek gebracht aan de gemeentelijke schuilkelder. Een oude atoombunker met dikke roestige kluisdeuren moeten er voor zorgen dat een deel van de bevolking beschermd is tegen bombardementen. ’s Middags werd een ECG-apparaat (voor het maken van een hartfilmpje) overhandigd aan de arts die verbonden is aan Rehoboth. Het apparaat is in Holland gekocht en met dit werkbezoek meegenomen. Verder werden medicijnen overhandigd, die Hans den Hartog had meegekregen van een familie die deze medicijnen hadden gekregen voor de ziekte van hun zoon. Deze jongen is overleden en de medicijnen werden door de familie aan Hans meegegeven voor Rehoboth. Ze werden door de hoofdverpleegster van Rehoboth in dankbaarheid aanvaard. Even werd nog een bezoek gebracht aan de brandweerkazerne in Nagydobrony waar de nieuwe brandweerwagen werd bewonderd. Hans den Hartog gaf hierbij uiteraard tekst en uitleg. In de avond werd een bezoek gebracht aan de farm waar ook -omgeven door muggen- een hapje werd gegeten. Albert maakte hier mooie foto’s met zijn drone. Vanavond vroeg naar bed want er wachten nog een paar drukke dagen.

Maandag 9 mei; Ook deze dag begon weer behoorlijk warm. De technische deelnemers aan het werkbezoek hadden de taak om in de ochtend een reparatie uit te voeren aan de waterontharder. Dit duurde iets langer dan gepland, maar uiteindelijk was er toch weer fris helder water. Halverwege de ochtend kwam het verdrietige bericht dat in Rehoboth één van de bewoners vrij plotseling was overleden op 72-jarige leeftijd. Van de vrouw woont maar één zoon in de buurt. Andere familieleden wonen en werken in het buitenland. De vrouw wordt dinsdagmiddag al begraven. ’s Middags werd de bus geladen met blikgroenten en bakmeel, want één van de contacten had de vraag bij Stichting OZO neergelegd of er mogelijkheden zijn om iets te betekenen in hulp aan vluchtelingen. Het ging om een dorpje tegen de Karpaten aan waar een grote school beschikbaar was gesteld voor vluchtelingen uit het oosten van Oekraïne. De rondleiding door het immense gebouw was wel confronterend. Er mochten foto’s gemaakt worden maar er moest hiervoor wel iets overwonnen worden, want het gaat om gewone mensen die van huis en haard verdreven waren en die nu alleen een matras tot hun eigendom mochten rekenen. Er zijn daar wat levensmiddelen afgeleverd aan de centrale keuken. Ook werden er afspraken gemaakt over eventuele toekomstige hulpvragen. De vluchtelingen -voornamelijk vrouwen en kinderen- in de regio krijgen veel kleding en voedsel vanuit de Hongaarse reformatorische kerken en naast OZO, ook van andere organisaties.
Er werd ook een bezoek gebracht aan de school waaraan al eerder een bezoek was gebracht en eten uitgedeeld. Er werd een kijkje in de eetzaal genomen, waar bij toerbeurt zo’n 580 vluchtelingen van een warme maaltijd worden voorzien. Tijdens deze maaltijd werd contact gelegd met een Hongaarse journalist die een documentaire maakt over het leven van de vluchtelingen. Morgen interviewt ze een aantal mensen van OZO in Rehoboth. Het zal gaan over de hulpverlening de Stichting OZO levert aan de vluchtelingen.
Tijdens een wandeling in de avonduren waren de leden van het werkbezoek getuige van de start van de burgerwacht. Hieraan doet ook OZO-medewerker Balog Janos mee. In groepjes maken ze ’s nachts verschillende rondes door de dorpen. Dit duurt tot dat het weer licht wordt, zo rond vijf uur in de ochtend. Dit geeft de burgers een gevoel van veiligheid. Weer werd een dag afgesloten waarbij veel indrukken werden opgedaan, maar ook het besef dat we -ondanks dat er wel eens geklaagd wordt- in Nederland vooralsnog in een rijk gezegend en vredig land mogen wonen.

Zondag 8 mei; Ook deze zondag was het weer -evenals in Nederland- warm en droog. Deze dag had een feestelijk tintje want Hans den Hartog vierde vandaag zijn zeventigste verjaardag. Onder het ontbijt werd hij toegezongen. Omdat vanochtend de kerkdienst in Batyú zou worden bezocht werd ook wat materiaal voor het kinderwerk en een aantal Bijbels ingeladen. Batyú is de plaats waar het domineesechtpaar het kinderopvangproject The Shelter heeft opgezet. Met dit project geeft men kinderen die in een moeilijke thuissituatie verkeren drie keer per week een warme maaltijd. Verder wast men de kinderen en worden hen verhalen verteld uit Bijbel en daar ook werkjes van gemaakt. Daarom werden er ook kleurpotloden en Bijbelse kleurboeken meegenomen. Ze waren heel blij en dankbaar dat voor de bijdrage die we vanuit OZO leveren. Vanuit de kerk worden ook voedselpakketten uitgereikt aan de armste inwoners van de gemeente. Verschillende organisaties uit Hongarije en ook Stichting OZO, zorgen er voor dat er voldoende middelen zijn om deze pakketten te vullen. Ongeveer 50 ouderen uit de gemeente krijgen drie keer in de week een warme maaltijd kerk aangeboden. De kerkdienst, waarbij ook Oekraïense vluchtelingen waren, was vanwege de taal moeilijk te volgen. De preek was naar aanleiding van Romeinen 6 vers 6 tot 9. Na de dienst was er gelegenheid voor nadere kennismaking onder genot van koffie. We kregen ook een rondleiding in het verenigingsgebouw van de kerk en in The Shelter dat elders in het dorp gestalte heeft gekregen. Het domineesechtpaar was heel blij met de steun die zij krijgt voor hun jeugdwerk van Stichting OZO. Lopend door Batyú op deze mooie zondagmorgen konden we niet begrijpen dat we door een land in oorlog lopen. Er heerste rust in het dorp en dat heeft twee redenen. Veel dorpsbewoners zijn naar het buitenland vertrokken en autorijden doet men vanwege de brandstofschaarste veel minder. De predikant en zijn vrouw vertelden dat zij enerzijds bezorgd zijn voor de toekomst van hun land, dat min of meer leegloopt en waar grote onzekerheid heerst over de afloop van de oorlog. Maar ze getuigden meermalen van hun vertrouwen op God. Zij weten dat zij geroepen zijn om in Oekraïne hun werk te doen en dat blijven ze ook doen. De predikant wees erop dat ook Jeruzalem verwoest is geweest maar dat deze stad later ook weer werd herbouwd.
Verder werd deze dag van de rust van de zondag genoten. Dit was nodig want er komen nog een paar drukke en spannende dagen aan.

Zaterdag 7 mei; De meeste deelnemers aan het werkbezoek bleven vandaag op het terrein van Rehoboth. Hier was genoeg te doen. Evenals in Nederland is het ook hier in Oekraïne erg droog en stofwolken markeren de werkzaamheden op het land. Voor sommige gewassen is de droogte in het voorjaar slecht. Zo blijft in het werkgebied van Stichting OZO de groei van de aardappelen achter. Dit geldt ook voor het aardappelland naast Rehoboth. In de vroege ochtend werd de waterpomp -die een aantal jaren geleden door OZO uit Nederland was meegenomen- van de zolder van de schuur gehaald. Daarop werd de beregeningsinstallatie in orde gemaakt en kon het beregenen beginnen. Aardappelen zijn altijd al heel belangrijk voor Oekraïne geweest en dat is zeker niet minder in deze crisistijd. Van de vorige oogst zijn er nog aardappelen in het magazijn. Zij worden gebruikt voor de bewoners van Rehoboth. Maar ook voor de keukens voor de vele vluchtelingen in de regio. De burgemeester kwam samen met enkele helpers een aantal zakken aardappels halen. Want voor de vluchtelingen die alles achter hebben moeten laten, wordt in de regio rondom Nagydobrony goed gezorgd.
Brandweerman Hans den Hartog en Herman van Wezel gingen vandaag naar Kisgejöc. Hans verzorgde een ademluchtoefening voor die brandweermensen. Een gebouw werd vol met rook gezet en de brandweerlieden moesten met perslucht de ruimte in. Een intensieve oefening met verschillende leermomenten. Een oefening die altijd heel nuttig is maar nu vooral met de oorlogsdreiging van levensbelang kan zijn. Een tijdje terug is de brandweergarage van Kisgejöc officieel geopend door een hoge brandweerambtenaar en hij klopte zich nogal op de borst om wat gerealiseerd. Hij ging hierbij voorbij aan het feit dat het materiaal volledig is geschonken door Nederland… Tijdens het bezoek aan Kisgejöc bleek dat de oorlog ook voor de doorsnee mensen grote gevolgen heeft. Veel jongere mensen waren direct na het uitbreken van de oorlog vertrokken naar Hongarije. Maar ze moesten allemaal terugkomen omdat ze beschikbaar moeten zijn voor het leger. Als ze dit niet zouden doen, volgt bij terugkeer een gevangenisstraf van ongeveer tien jaar. Ook als men met alcohol op achter het stuur aangehouden wordt, wordt de auto in beslag genomen en wordt het voertuig ingezet voor het leger aan het front. De weg naar Kisgejöc is één van de slechtere wegen in de regio. Alleen de grote gaten in de weg worden soms opgevuld. Gaten onder de 11 centimeter vallen in de categorie ‘oneffenheden’ en daar wordt dan niets aan gedaan.
De avond wordt afgesloten met wat telefoontjes naar het thuisfront en een bespreking van de werkzaamheden voor de komende dagen.

Vrijdag 6 mei; De eerste dag van het werkbezoek waren de OZO-mensen al vroeg op. Vanaf 7.30 uur was er eerst een werkbespreking met de directie van Rehoboth, Hidi Jenö en Balog Janos. Er werd een ‘agenda’ opgesteld wat er de komende dagen van zou moeten worden afgehandeld. In de vroege ochtend werden de landbouwmachines gereedgemaakt en begon men met het zaai klaar maken en zaaien van mais. Een belangrijk product voor de boerderij. Verder kwam de burgemeester van Nagydobrony consumptie aardappelen ophalen voor de verschillende vluchtelingopvangcentra in de regio. Het viel op dat deze burgemeester heel actief meehelpt met het verzorgen van de vele vluchtelingen in zijn gemeente. In deze crisistijd wordt er nog meer belang gehecht aan de landbouw in de gebieden die niet door oorlogshandelingen worden getroffen. In de middag werd nog een bezoek gebracht aan de medewerkers die op de akkers aan de slag waren.
Na het ontbijt werden de bus en de kar gelost en de goederen verdeeld. Een deel van de conserven blikgroenten is bestemd voor de bewoners van Rehoboth en voor de mensen die hulppakketten vanuit Rehoboth ontvangen. De overige goederen zijn bestemd voor het kinderwerk en voor de vluchtelingen. Deze blikgroenten werden aan het eind van de ochtend afgeleverd in een schoolgebouw waar voor de 480 vluchtelingen de maaltijden worden bereid en waar ook gelegenheid is dat ze komen eten. Ook hier hielp de burgemeester weer een handje. In de school kreeg de gastvrijheid van de mensen in West-Karpatië gestalte in de vorm van een maaltijd die de wij kregen aangeboden. Na de maaltijd nam de burgemeester ons mee naar de schuilkelders die onder het schoolgebouw zijn. Deze enorme ruimtes maakten veel indruk. Ook een bunker onder een nabijgelegen kleuterschool werd bezocht. De burgemeester liet een filmpje zien van een oefening die door de kinderen eerder werd gehouden. Nu maar hopen dat deze ruimten nooit gebruikt zullen worden. Verder is er van ‘de oorlog’ niet zoveel te merken. Wel was er veel activiteit in de lucht vanwege een oefening van de Oekraïense luchtmacht. Een gevechtsvliegtuig vloog laag over het dorp. De bevolking was hiervoor al gewaarschuwd via social-media. Deze dag bleek dat de oorlog ook gezorgd heeft voor een gigantisch brandstofprobleem voor de auto’s en de tractoren. St. OZO heeft voor de oorlog al voldoende voorraad dieselolie aangeschaft. Benzine voor de auto’s blijft een probleem. Bij de pomp mag maar 10 liter getankt worden per dag en dit wordt streng gecontroleerd en geregistreerd. De bevolking, die voor een groot deel afhankelijk is van de landbouw, maakt zich grote zorgen over de toekomst. Als er straks geen dieselolie meer verkrijgbaar is -en dat is niet denkbeeldig- zal het niet lang meer duren dat de landbouwmachines in de schuur moeten blijven en dat zal desastreuse gevolgen hebben… Daarom hopen en bidden we dat de huidige toestand spoedig zal verbeteren anders zullen vooral voor de arme mensen de gevolgen rampzalig zijn.

Woensdag 4 en Donderdag 5 mei; Leden van het OZO-bestuur gaan doorgaans drie keer per jaar op werkbezoek naar Oekraïne: In februari, mei en oktober. Het werkbezoek dat woensdag startte was echter geen gewoon werkbezoek. Oekraïne heeft sinds eind maart te maken met de inval van de Russen. Hoewel een groot deel van de vijandigheden plaatsvindt in het oosten van het land, gaat de oorlog niet aan het werkgebied van OZO voorbij. Er is voedselschaarste en veel levensmiddelen die nog wel te koop zijn, zijn enorm in prijs gestegen. Daarom bestond de lading van de kar en de bus voornamelijk uit groenten en soep uit blik. Ook was er een partij wasmiddelen en geneesmiddelen in de lading. Dit alles kon worden aangeschaft vanuit vele giften die OZO van haar begunstigers mochten ontvangen. De vracht was al eerder geladen en woensdagmiddag om precies half vijf in de middag vertrokken de vijf deelnemers aan het werkbezoek: Albert van Holten, Herman van Wezel, Krijn van der Wende, Michel Koppenaal en vrijwilliger Adri van der Laan. Hans den Hartog ging op eigen gelegenheid met het vliegtuig.

De reis verliep heel voorspoedig. Er werd om de beurt gereden. Dus ging er weinig tijd verloren. Een reis naar Oekraïne over 1.800 km, geeft natuurlijk altijd wel wat spanning, maar deze reis was met wat meer spanning omgeven want het bezoek is niet zonder gevaar. De mensen van het eerste uur van Stichting OZO, herinnerden zich nog de tijd toen Oekraïne nog sterk onder Russische invloed stond. Onderweg zagen ze de oude gebouwen aan de grens tussen Oostenrijk en Hongarije en dat riep weer herinneringen op aan de lange wachttijden die daar in het verleden werden doorgebracht. Met gemengde gevoelens werd de grens met Oekraïne gepasseerd. Op deze dag werd in Nederland de bevrijding gevierd en de deelnemers van het werkbezoek kwamen een land binnen dat hevig lijdt onder de oorlog. De grenspassage verliep bijzonder vlot. Het viel op dat de grenspolitie en de douane vriendelijk waren en er alles aan deden om de doortocht zo spoedig mogelijk te laten gebeuren. Toen één van de OZO’ers de beambten bedankte, bedankte hij OZO voor de hulp die gebracht werd. Dit maakte wel indruk. Aangekomen bij het verzorgingshuis Rehoboth was er een warm welkom, verzorgd door Hidi Jenö en Balog Janos. Naar omstandigheden gaat alles goed, wel is het oorlogsgeweld minder ver weg dan eerder het geval was, want in de ochtend werd een elektriciteitscentrale getroffen door een raket. Deze centrale ligt ongeveer 80 km. van Nagydobrony. Na de maaltijd vroeg naar bed want er wachten nog drukke dagen.

Dinsdag voor Koningsdag was het weer zover. De bus en de kar van Stichting OZO konden weer geladen worden en gereedgemaakt voor het komende noodhulptransport. Woensdag 4 mei, aan het eind van de middag hoopt weer een groep OZO’ers richting Oekraïne te vertrekken. Als alles volgens plan verloopt en het gebied veilig is, zal dit werkbezoek duren tot vrijdag 13 mei. De bus en de kar zijn nu geladen met vooral blikgroenten en medische hulpmiddelen. Deze artikelen zijn hier in Nederland gekocht van het geld dat via vele giften mocht worden ontvangen. In Nagydobrony zullen deze artikelen ten goede komen aan de bewoners van bejaardenhuis Rehoboth en voor de hulpverleningsadressen. Ook zullen er artikelen worden afgeleverd bij de vluchtelingenopvang ter plaatse, in de polikliniek en het ziekenhuis in het dorp. Vijf mensen van OZO zullen over de weg richting Oekraïne gaan en drie per vliegtuig. Vanwege de oorlog is deze reis extra spannend. Er wordt zo vroeg mogelijk geprobeerd om via www.stichting-ozo.nl verslag te doen van de reis. Klik op de ‘volg ons’-knop om op de hoogte blijven. Graag uw gebed en meeleven voor de reis en het werk.